توضیحات کارشناس:

در احکام ازدواج چنین آمده است که در ازدواج دختر باکره اذن ولی (پدر یا جد پدری ) لازم است.

همچنین گفته شده است که مرد مسلمان با زن اهل کتاب تنها به صورت موقت می‌تواند ازدواج کند و با غیر مسلمانی که اهل کتاب هم نیست، به هیچ وجه نمی‌تواند ازدواج کند.

با توجه به جواز و امکان ازدواج موقت مرد مسلمان با دختر اهل کتاب، این سؤال جای طرح دارد که آیا در ولایت ولی، اسلام شرط است و بر اساس آن صرفا ازدواج دختر مسلمان مشروط به اذن پدر یا جد پدری است؟ یا این که اسلام داشتن شرط نیست و ازدواج دختر اهل کتاب نیز باید به اذن ولی باشد.

جنبه اجرایی این مسأله منحصر به ازدواج مرد مسلمان با دختر اهل کتاب نیست بلکه به دلیل وجود اهل ذمه در بین ملل مسلمان، این موضوع در تدوین قوانین و نسبت به ازدواج دختر و پسر اهل کتاب و ثبت آن نیز می‌تواند اهمیت یافته و در قالب مقررات عمومی اجرایی شود؛ هرچند آنان از نظر فردی خود را ملزم به آن ندانند.

علی ایّ حال، امام خمینی (س) در کتاب تحریر الوسیلة؛ در این خصوص چنین فرموده است:

مسألة 12 یشترط فی ولایة الأولیاء البلوغ و العقل و الحریة و الإسلام إذا کان المولّى علیه مسلما‌، فلا ولایة للصغیر و الصغیرة على أحد، بل الولایة فی موردها لولیهما، و کذا لا ولایة للأب و الجد إذا جنّا، و إن جنّ أحدهما یختص الولایة بالآخر، و کذا لا ولایة للأب الکافر على ولده‌ المسلم، فتکون للجد إذا کان مسلما، و الظاهر ثبوت ولایته على ولده الکافر إذا لم یکن له جد مسلم، و إلا فلا یبعد ثبوتها له دون الکافر‌ (ج 2، کتاب النکاح، فصل فی اولیاء العقد، مسأله 12)

بنابر این :

1- یکی از شرایط ولایت اولیا، اسلام است اگر مولّى‌علیه مسلمان باشد. پس پدرى که کافر است بر فرزند مسلمانش ولایت ندارد؛ پس ولایت مال جدّ او است اگر مسلمان است.

2- ظاهر آن است که پدر غیر مسلمان بر فرزند کافرش ولایت دارد در صورتى که جدّ مسلمان نداشته باشد و گرنه بعید نیست که براى او ثابت باشد، نه براى کافر.

پس به نظر امام خمینی ره اسلام همانگونه که برای پدر مسلمان در ازدواج دختر باکره ولایت در نظر گرفته و اذن او را شرط دانسته است، برای پدر غیر مسلمان هم چنین ولایتی را پذیرفته و اجازه او در ازدواج دختر غیر باکره را شرط می‌داند مشروط به آن‌که دختر او مسلمان نباشد و جدّ مسلمان نیز نداشته باشد.

1392/11/02